انحصار پلی‌استور در آستانه فروپاشی است/ گوگل، متهم اعلام شد

تینا مزدکی_شرکت Epic Games بار دیگر در مقابل گوگل به پیروزی رسید. دادگاه تجدیدنظر نهم ایالات متحده، به اتفاق آرا رأی هیئت منصفه در سال ۲۰۲۳ را مبنی بر انحصاری و غیرقانونی بودن سیستم پرداخت و فروشگاه اپلیکیشن گوگل (Google Play) تأیید کرد؛ حکمی که می‌تواند به‌صورت عملی ساختار انحصاری اندروید را تغییر دهد. تیم سویینی، مدیرعامل اپیک، با انتشار پیامی در ایکس (توییتر سابق) این پیروزی را «موفقیتی کامل» خواند و اعلام کرد: «رأی دادگاه تجدیدنظر در پرونده اپیک علیه گوگل، کاملاً به نفع اپیک صادر شد.»

طبق نظر نهایی هیئت سه‌نفره‌ی قضات، حکم دادگاه بدوی کاملاً پابرجا باقی خواهد ماند. گوگل در واکنش اعلام کرده قصد دارد بار دیگر نسبت به این رأی فرجام‌خواهی کند که مقصد بعدی آن احتمالاً دیوان عالی ایالات متحده خواهد بود. قاضی مارگارت مک‌کئون در آغاز رأی خود می‌نویسد: «در جهانی پرهیجان و پر از بقا و نبرد که بازی Fortnite ترسیم می‌کند، پیروزی‌ها با انفجار و افتخار همراه‌اند. اما نتیجه‌ی این پرونده میان سازنده‌ی همین بازی یعنی Epic Games و پلتفرم اندروید گوگل بر پایه اصول دیرینه‌ی حقوقی در حوزه دادرسی، ضدانحصار و احکام قضایی استوار است.»

در حالی‌که روند تجدیدنظر ادامه دارد، اما این احتمال وجود دارد که گوگل دیگر نتواند از اجرای حکم نهایی جلوگیری کند. قاضی جیمز دوناتو در سال ۲۰۲۴ حکمی دائمی صادر کرده بود که بخش‌هایی از آن را به حالت تعلیق درآورد تا نتیجه فرجام‌خواهی مشخص شود. اکنون اما قاضی مک‌کئون اعلام کرده: «درخواست تعلیق به‌دلیل رأی امروز منتفی است.»

اپیک نیز بلافاصله از تصمیم خود برای راه‌اندازی فروشگاه اپلیکیشن خود در بستر Google Play خبر داد. سویینی در پستی دیگر نوشت: «با استناد به رأی دادگاه، فروشگاه Epic Games برای اندروید به‌زودی از طریق گوگل‌پلی در دسترس خواهد بود.» سخنگوی اپیک هم تأیید کرده که تعلیق برداشته شده است.

حکم دائمی دادگاه، صرفاً به Epic Games محدود نمی‌شود و ابعاد گسترده‌تری دارد. بر اساس این حکم، گوگل باید به‌مدت سه سال امکان توزیع فروشگاه‌های رقیب را در گوگل‌پلی فراهم کند، اجازه دهد فروشگاه‌های دیگر به فهرست کامل اپلیکیشن‌های موجود در پلی‌استور دسترسی داشته باشند و همچنین، از انجام هرگونه رفتار ضد رقابتی مانند الزام توسعه‌دهندگان به استفاده از سیستم پرداخت گوگل منع شود. در واکنش به این تصمیم، لی‌آن مول‌هالند، رئیس جهانی امور مقررات گوگل، بیانیه‌ای منتشر کرد و نوشت:«این تصمیم، ایمنی کاربران را به‌شدت تهدید می‌کند، دامنه انتخاب را محدود کرده و نوآوری را که همواره بخشی کلیدی از اکوسیستم اندروید بوده است تضعیف خواهد کرد. اولویت اصلی ما، حفاظت از کاربران، توسعه‌دهندگان و شرکای ماست و در مسیر فرجام‌خواهی، به حفظ یک پلتفرم ایمن پایبند خواهیم بود.»

ریشه این دعوای حقوقی به سال ۲۰۲۰ بازمی‌گردد؛ زمانی‌که Epic Games به‌دلیل حذف بازی محبوب Fortnite از اپ‌استور اپل و پلی‌استور گوگل، از هر دو شرکت شکایت کرد. اپیک به‌طور عمدی از Fortnite به‌عنوان ابزاری برای به چالش کشیدن انحصار فروشگاه‌های اپلیکیشن استفاده کرد. با این حال، در پرونده مربوط به اپل عمدتاً شکست خورد.

دادگاه تجدیدنظر در رأی اخیر خود به همین موضوع نیز اشاره کرده و یادآور شده که اپیک عمداً کدی مخفی در نسخه اندرویدی فورتنایت قرار داده بود تا سیستم پرداخت داخلی گوگل را دور بزند. اقدامی که گوگل را وادار به حذف برنامه از پلی‌استور کرد، در ضمن اپیک هرگز این مسئله را انکار نکرده است.

اما محتوای دادگاه اپیک علیه گوگل تفاوت زیادی با پرونده اپل داشت. در جریان رسیدگی، هیئت منصفه اسنادی را مشاهده کرد که از توافق‌های محرمانه بین گوگل، سازندگان گوشی و توسعه‌دهندگان بازی‌ها حکایت داشت. همچنین، ایمیل‌هایی داخلی نشان می‌داد گوگل نگران آن بوده که اپیک سایر شرکت‌ها را به راه‌اندازی فروشگاه‌های اپلیکیشن رقیب ترغیب کند.

قضات تجدیدنظر نیز رأی دادگاه اپل را فاقد تأثیر مستقیم بر پرونده گوگل دانستند. به‌ویژه در مورد موضوع کلیدی تعریف بازار؛ یعنی این‌که آیا گوگل با این حال که با اپل رقابت می‌کند در بازار اپ‌های اندرویدی واقعاً انحصار دارد؟ قاضی مک‌کئون در پاسخ نوشت: «موضوع تعریف بازار در پرونده اپل نه مشابه با این پرونده بود و نه به همان صورت مطرح و بررسی شده است. واقعیت‌های تجاری نیز تفاوت دارند.»

او ادامه داد: «اکوسیستم بسته اپل، با آن‌چه دادگاه ناحیه‌ای در پرونده اپل توصیف کرده، تفاوتی آشکار با مدل توزیع باز گوگل دارد. گوگل خود اذعان کرده که سیاست باز اندروید به کاربران و توسعه‌دهندگان گزینه‌های بیشتری ارائه می‌دهد. هرچند این آزادی عمل، توانایی گوگل در محافظت مستقیم از کاربران در برابر بدافزارها و تهدیدات امنیتی هنگام دانلود اپلیکیشن‌ها را محدود می‌کند.»

در بخشی دیگر از رأی دادگاه، برای درک تفاوت بازارها، از رستوران‌های زنجیره‌ای استفاده شده است:«مک‌دونالد ممکن است در بازار کلی فست‌فود رقیب چیک‌فیله باشد، اما در بازار خاص برگرها، با برندهایی مثل وِندی، برگرکینگ یا این-اند-آوت رقابت دارد. به‌طور مشابه، گوگل و اپل ممکن است در بازار بازی‌های موبایلی رقیب باشند، اما در توزیع اپلیکیشن اندرویدی و سیستم پرداخت درون‌برنامه‌ای اندروید، گوگل با هیچ‌کدام از رقبا روبه‌رو نیست.»

در نهایت، هیئت منصفه به‌اتفاق آرا اعلام کرده‌اند که گوگل در این دو بازار توزیع اپ‌های اندرویدی و سیستم پرداخت درون‌برنامه‌ای انحصار غیرقانونی دارد. این حکم می‌تواند آینده اندروید را برای همیشه تغییر دهد.

منبع: theverge

۲۲۷۳۲۳