تهران فقیرترین استان از منظر سرانه منابع آب تجدید پذیر داخلی

به گزارش عصر کشاورزی، بنفشه زهرایی مدیر آب دانشگاه تهران در نشستی خبری گفت: ما در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار داریم و کشور ما از نظر سرانه آب تحدید پذیر نیمه خشک است نیمه از شهرهای ما منطقه بسیار خشک و نیمه خشک هستند و آب تجدید پذیر در این منطقه ۶۰۰ میلیون متر مکعب سهم هر فرد در سال است.

وی ادامه داد: اگر این شاخص به ۵۰۰ میلیون متر مکعب در سال برای هر فرد برسد به معنای آن است که وضعیت آب به خطر افتاده است.

زهرایی خاطر نشان کرد: امسال بارش‌های کشوری ۴۰ درصد کمتر از حد نرمال بوده است و استان‌های فارس، سمنان و یزد ۵۰ درصد کمتر از حد نرمال بوده است در تهران وضعیت سخت‌تری وجود دارد زیرا ۴ سال گذشته هم خشکسالی‌های پیاپی وجود داشت با وجود این شرایط تغییری در روند زندگی مردم و وضعیت درختان احساس نمی‌کنیم به معنای آنکه تغییری در الگوی مصرف آب رخ نداده است.

به گفته این استاد دانشگاه استان‌های البرز بدون شهرهای جدید جز فقیرترین شهرهای کشور از لحاظ منابع آبی هستند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: آب مثل برق نیست که نیاز به سرمایه‌گذاری داشته باشد آب باید وجود داشته باشد و وزارت نیرو نباید بابت دریافت پول تأمین آب کند و نگاه درآمدی داشته باشد.

وی ادامه داد: انتقال آب از طالقان به تهران به معنای پر آب بودن آن سد و آب مازاد داشتن نیست زیرا استان‌های البرز و قزوین که آب شربشان از سد طالقان تأمین می‌شد رکورددار فرونشست هستند.

زهرایی با اشاره به اینکه از منظر سرانه منابع آب تجدید پذیر داخلی فقیرترین استان تهران است، خاطر نشان کرد: ما برای تهران ۵ سد احداث کردیم و هیچیک از این سدها به صورت طبیعی به تهران نمی‌آمد به این معنا که مکان‌های که آب را دریافت می‌کردند دیگر دریافت کننده آب این سدها نیستند به عنوان مثال دشت ورامین که از سد ماملو تغذیه می‌کرد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا خشکسالی در سال آینده ادامه دار خواهد بود، گفت: پیش بینی‌های هوا شناسی برای مدت زمان طولانی دقیق نیست و پاییز خشکی پیش بینی شده است اما با نگاهی به گذشته این استان به نظر نمی‌رسد که خشکسالی ادامه داشته باشد.

به گفته این استاد دانشگاه در میانه دهه ۷۰ تغییر محسوسی در بارندگی‌های تهران رخ داد به طوری که ۱۹ سال بارندگی‌ها زیر متوسط بوده و تنها ۷ سال بالای متوسط بوده است. و در شرایط فعلی اگر جنبه‌های اصلاحی آب صورت نگیرد تحولی نخواهیم داشت.

مدیر مؤسسه آب دانشگاه تهران با اشاره به سرانه ۳۹۰۰ مترمکعبی آب تجدید پذیر در زمان انقلاب گفت: این سرانه اکنون در کشور با احتساب جمعیت حدود ۸۶ میلیون نفری و منابع آب تجدید پذیر ۱۰۰ میلیارد مترمکعبی به حدود ۱۱۶۰ مترمکعب به ازای هر ایرانی به طور متوسط رسیده است؛ البته در ۵۰ درصد کشور این سرانه ۶۰۰ مترمکعب است.

زهرایی با انتقاد از جانمایی شهرهای جدید در کنار شهرهای بزرگ دارای محدودیت در تأمین آب گفت: باید طرح‌هایی مثل مسکن ملی را در کنار سواحل و شهرهایی بدون تنش آبی جانمایی می‌کردند تا موجب انتقال جمعیت از شهرهای بزرگ دارای محدودیت تأمین آب شود، اما آمدند در شهرهای بزرگی چون تهران و حاشیه آن، شهرهای متعددی را ایجاد کردند که به تشدید مشکلات آبی منجر شده است.

وی افزود: هم اکنون استانی وجود ندارد که کم‌آبی نداشته باشد حتی استان‌های شمالی نیز با مشکل کم آبی در تأمین آب شرب مواجه‌اند؛ چرا که ویلاسازی‌های گیلان و مازندران بسیار بیشتر از ظرفیت‌های این دو استان صورت گرفته است.

مدیر مؤسسه آب دانشگاه تهران در پاسخ به‌اینکه چرا در شورای عالی معماری و شهرسازی، نماینده وزارت نیرو با ایجاد شهرهایی که مشکل در تأمین آب خواهند داشت، مخالفت نمی‌کند، گفت: نماینده وزارت نیرو در این شورا، آب را مثل برق می‌بیند و می‌گوید پول تأمین آن را بدهید تا تأمین کنیم.

وی افزود: اینکه می‌گویند انگشت اتهام را به سمت مردم نگیرید، حرف درستی نیست، اصلاً بحث اتهام زنی نیست، وقتی می‌گوئیم در یک جای خشک قرار داریم که منابع آبی هم نداریم، اصلاح الگوی مصرف و رعایت آن، یک ضرورت است.

مدیر مؤسسه آب دانشگاه تهران در پاسخ به اینکه آیا نباید از کشاورزی اصلاح الگوی مصرف را شروع کنیم، گفت: موضوع افزایش بهره‌وری آب در کشاورزی یک موضوع جدی و مهم است اما ربطی به شرایط تنش آبی تهران ندارد.

وی ادامه داد: اگر تمام کشاورزی ایران الان یکباره تعطیل شود، مشکل آب تهران حل نخواهد شد، چرا که تهران استانی است که منابع تأمین آب شرب و کشاورزی آن یکی نیست و اغلب منابع سدهای آن برای استفاده شرب تخصیص پیدا می‌کند و از منابع زیرزمینی نیز یا برداشت شرب می‌شود و یا برداشت فضای سبز شهری صورت می‌گیرد.

مدیر مؤسسه آب دانشگاه تهران گفت: خیلی‌ها می‌گویند اگر آب و کشاورزی در یک‌وزارتخانه باشد، هماهنگی‌ها بیشتر می‌شود، تجارب جهانی و حتی ملی نشان می‌دهد که اگر همکاری‌ها شکل نگیرد، صرف وجود در یک وزارتخانه همکاری محسوب نمی‌شود، همانطور که بسیاری از سیاست‌گذاری‌ها در بخش برق با بخش آب و الزامات آن، همخوانی نداشته و ندارد.

وی ادامه داد: باید به مردم شهرهای بزرگ دارای تنش آبی مثل تهران مداوم اعلام کنیم که در یک شهر با سرانه آب پایین و خشک زندگی می‌کنید پس باید نحوه زندگی شما متناسب با این شرایط باشد، دولت و وزارت نیرو باید بسیار بیشتر، پرحجم‌تر و شدیدتر موضوع کم‌آبی تهران و ضرورت اصلاح مصرف را به مردم اعلام می‌کردند.

زهرایی خاطرنشان کرد: متأسفانه مسئله مصرف آب در کشور متولی ندارد، ما اگر یک نظام حکمرانی مطلوب آب در کشور داشتیم باید با بدمصرف‌های آب شدیداً برخورد می‌شد؛ نداشتن متولی مصرف آب در کشور، بزرگترین نقیصه‌ای است که به حکمرانی آب کشور وارد است.

وی افزود: هزینه‌های بسیاری در طرح‌های آبخیزداری و شبکه آبیاری تحت فشار شده، اما خروجی آن مطلوب نبوده و اینجاست که در نبود متولی، هیچ دستگاهی پاسخگو نیست.

مدیر مؤسسه آب دانشگاه تهران تغییر قیمت را ابزار مؤثری برای کنترل مصرف آب شرب ندانست و گفت: در طی دو سه سال اخیر ۴ یا ۵ بار قیمت آب تغییر کرده، اما در مصرف آب تأثیری نداشته؛ آن افرادی که بسیار پرمصرف هستند هم اصلاً تحت فشار قرار نگرفته‌اند و حتی اقشار آسیب‌پذیر که مصرفی بعضاً متعادل دارند، بیشتر تحت فشار افزایش تعرفه‌ها باشند؛ این با وجودی است که تعرفه‌گذاری آب در کشور پلکانی است؛ اما بدمصرف‌ها، با این ابزار قیمتی مصارف خود را کاهش نداده‌اند.

وی ادامه داد: کسانی که کشورهایی چون عربستان را برای افزایش نمک‌زدایی از دریا و تأمین آب شیرین مثال می‌زدند، مدنظر ندارند که عربستان ابتدا برداشت از منابع غیرتجدیدشونده خود را به‌شدت کاهش داد، مدیریت مصرف را به شدت اعمال کرد و سپس افزایش سطح نمک‌زدایی را اجرایی کرد؛ اما فقط بخش شیرین‌سازی آب دریا را می‌بینند و به دو اقدام مهم دیگر این کشور توجهی نمی‌کنند.

زهرایی خاطرنشان کرد: ما نباید هزینه‌های مدیریت مصرف و تأمین بهینه سبد غذایی را در شیرین‌سازی آب دریا هزینه کنیم، بلکه شیرین‌سازی آب دریا در کشوری مثل ایران که ۱۰۰ میلیارد مترمکعب مصرف سالانه آب دارد، در افق خود تنها ۳ میلیارد مترمکعب می‌تواند تأمین کند؛ پس ضرورت اصلاح روند مصرف نباید فراموش شود.