سه کشف متوالی از اشیاء و اسناد نازی در آرژانتین

۱۳:۰۹ – ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴

عصر کشاورزی – در یکی از راهروهای تاریک کاخ عدالت در بوئنوس‌آیرس، جایی در زیرزمین دیوان‌عالی کشور، زمانی نه‌چندان دور کارمندان مشغول پاکسازی آرشیو برای راه‌اندازی موزه‌ای جدید بودند اما آنچه به‌ظاهر پروژه‌ای اداری به‌نظر می‌رسید، به‌ناگاه به گشایش پنجره‌ای هولناک به تاریخ بدل شد: ۸۳ جعبه چوبی، پر از دفترچه‌های عضویت، عکس، کارت‌پستال و جزوه‌هایی مملو از تبلیغات نازی، پس از بیش از ۸۰ سال دوباره دیده شدند.

این جعبه‌ها، به روایت تاریخ دیوان، در سال ۱۹۴۱ توسط سفارت آلمان در توکیو و با کشتی بخار ژاپنی نان‌آ-مارو به آرژانتین فرستاده شده بودند. عنوان رسمی محموله «وسایل شخصی» بود‌ اما حجم عجیب بار و وضعیت سیاسی شکننده آرژانتین‌ که آن زمان در بحبوحه جنگ جهانی دوم اعلام بی‌طرفی کرده بود، مأموران گمرک را به شک انداخت. آن‌ها به شکل تصادفی پنج جعبه را گشودند و محتوایی یافتند که دیگر جایی برای تردید باقی نمی‌گذاشت: ابزار تبلیغاتی رژیم نازی، به‌قصد گسترش ایدئولوژی هیتلری در قاره‌ای دیگر.

پرونده خیلی زود به دستگاه قضایی ارجاع شد و دادگاهی فدرال دستور توقیف کامل محموله را صادر کرد. اسناد پس از انتقال به دیوان عالی، سال‌ها در آرشیوی تاریک باقی ماندند؛ بی‌آنکه تکلیف‌شان مشخص شود، تا آنکه در بهار ۲۰۲۵ از دل خاکستری بایگانی بیرون آمدند و تبدیل به خبر اول رسانه‌های آرژانتینی و جهانی شدند.

بازخوانی این کشف اما تنها یک حلقه از زنجیره است. همین چند هفته پیش، رسانه‌های محلی از وجود ده‌ها سند دیگر نازی در بایگانی دیوان خبر دادند: کارت‌های عضویت در اتحادیه‌های صنفی آلمانی، جزوه‌هایی که بر جلدشان صلیب شکسته نقش بسته‌ و یادداشت‌هایی به زبان آلمانی که نشانه‌هایی از فعالیت‌های سازمان‌یافته در خاک آرژانتین دارند. کارشناسان موزه هولوکاست بوئنوس‌آیرس حالا مأمور مستندسازی و بررسی این یافته‌ها هستند تا شاید سرنخ‌هایی تازه از شبکه‌های مالی و اطلاعاتی نازی‌ها در آمریکای جنوبی به دست آید.

با کنار هم گذاشتن این مدارک، گذشته‌ای فراموش‌شده زنده می‌شود: آرژانتین، به‌رغم اعلام بی‌طرفی در بیشتر دوران جنگ، روابطی پنهان و پیچیده با آلمان نازی داشت. سال‌ها بعد، در دوران حکومت خوان پرون، این کشور به پناهگاهی برای افسران و جنایتکاران جنگی نازی بدل شد؛ کسانی چون آدولف آیشمن، معمار «راه‌حل نهایی»‌ و ژوزف منگله، پزشک شکنجه‌گر اردوگاه آشویتس‌ که هر دو برای مدتی در بوئنوس‌آیرس زندگی کردند.

نمونه‌ای دیگر از این گذشته تاریک در سال ۲۰۱۷ رخ نمود؛ زمانی که پلیس فدرال آرژانتین، در جریان تحقیقاتی درباره آثار هنری قاچاق، به خانه‌ای رسید که در آن، پشت یک کتابخانه مخفی، گنجینه‌ای تکان‌دهنده از اشیای نازی پنهان شده بود: از مدال‌ها و سلاح‌های تشریفاتی گرفته تا اسباب‌بازی‌های تبلیغاتی برای کودکان، مجسمه‌هایی از چهره هیتلر، ابزارهای نژادسنجی و حتی یک تخته اویجای نقره‌ای با نماد رایش سوم. شاید مهم‌ترین یافته آن مجموعه، یک ذره‌بین بود که کارشناسان معتقد بودند همان است که در عکس مشهوری از هیتلر در حال استفاده از آن دیده می‌شود.

منبع: روزنامه هفت صبح