طبیعی اما مرگ‌آور

۱۲:۲۸ – ۱۱ مرداد ۱۴۰۴

عصر کشاورزی – هرچند بسیاری از والدین تصور می‌کنند که مصرف سیگارهای دست‌ساز با تنباکوی طبیعی در حضور کودکان بی‌خطرتر است، اما داده‌های علمی منتشرشده بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۵ حاکی از آن است که این باور کاملاً نادرست است. به گفته سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، ترکیبات سمی حاصل از سوزاندن تنباکوی طبیعی – از جمله مونوکسیدکربن، آکرولئین، نیتروزامین‌ها و فرمالدئید – به‌اندازه مواد موجود در سیگارهای صنعتی، برای بافت‌های مغزی، ریوی و روان‌شناختی کودک مضرند. کودکانی که در معرض دود این محصولات قرار می‌گیرند، اغلب دچار اختلالات تنفسی، افزایش هورمون استرس و حتی آسیب به سیستم‌های اجرایی مغز می‌شوند.

مقایسه تطبیقی: صنعتی یا سنتی، مسئله این است؟

مطالعات جدید تفاوت‌های ظاهری میان سیگارهای صنعتی و دست‌ساز را رد کرده و نشان می‌دهند که در هر دو نوع، کودکان به شکلی گسترده با آثار سمی روبه‌رو هستند. سیگارهای صنعتی با بیش از ۷۰۰۰ ترکیب شیمیایی شناخته‌شده، از مدت‌ها پیش به‌عنوان عامل مخرب سلامت کودک شناخته می‌شدند. اما یافته‌های جدید از کشورهای آسیایی و آفریقایی حاکی از آن است که سیگارهای دست‌ساز محلی نیز نرخ آسم مزمن، کاهش عملکرد تنفسی و افت حافظه را تا حدی حتی بیشتر از سیگارهای صنعتی به همراه دارند. باور عمومی به «کم‌ضرر بودن» این نوع سیگارها باعث افزایش مصرف خانگی و در نتیجه، افزایش مواجهه کودکان شده است.

تأثیرات روانی و رفتاری؛ مسیر ناپیدای الگوگیری کودک

علاوه بر آثار جسمی، مواجهه کودکان با دود سیگار—چه صنعتی و چه طبیعی—اثرات پنهانی بر روان و رفتار آن‌ها دارد. اختلال در مسیرهای دوپامینی مغز، موجب بروز بیش‌فعالی، اضطراب، افسردگی و کاهش توانایی تمرکز می‌شود. همچنین، کودکان خانواده‌های سیگاری، به‌ویژه در جوامعی که سیگار دست‌ساز بخشی از فرهنگ بومی تلقی می‌شود، بیشتر این رفتار را طبیعی یا حتی نشانه بلوغ می‌پندارند. این مسئله احتمال آغاز مصرف دخانیات در سنین پایین را افزایش می‌دهد، و چرخه‌ای معیوب از بازتولید اعتیاد را در نسل‌های آینده شکل می‌دهد.

راهکارها و مسئولیت‌ها؛ از خانه تا سیاست‌گذاری عمومی

مواجهه کودک با دود سیگار، نه‌تنها یک مسأله بهداشتی، بلکه معضلی فرهنگی و آموزشی است. والدین باید بدانند که هیچ نوعی از سیگار—حتی طبیعی‌ترین آن—در برابر کودک بی‌خطر نیست. آموزش کودکان درباره مضرات دود سیگار، حذف مصرف دخانیات در محیط خانه، و بهره‌گیری از مشاوره‌های ترک سیگار از جمله اقدامات حیاتی است. در سطح کلان‌تر، نهادهای آموزشی باید برنامه‌هایی برای غربالگری کودکان در معرض دود و آموزش والدین درباره افسانه سیگارهای طبیعی تدوین کنند. همچنین، بازنگری در مفهوم «طبیعی» در فرهنگ عامه، باید به‌صورت جدی در دستور کار سیاست‌گذاران بهداشتی و فرهنگی قرار گیرد.

منبع: ایسنا