کاهش برداشت‌ از منابع آبی متناسب با قانون توزیع عادلانه آب

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نیرو، عبدالله فاضلی فارسانی معاون حفاظت و بهره‌برداری و امور اجتماعی حوضه آبریز فلات مرکزی با بیان اینکه میزان قابل توجهی از بارش‌ها در این شرایط تبخیر می‌شود، افزود: استحصال آب از چاه‌ها باید تابع شرایط خشکسالی و ترسالی باشد؛ این در حالی است که امسال با بارش بسیار کمتر از نرمال در بارش رو به رو بوده‌ایم و بارش‌های بهاره هم بسیار ضعیف بوده است.

به گفته وی، افزایش دمای هوا و گرمایش زمین، فشار روی سفره‌های آب زیرزمینی را شدت داده است و با توجه به این شرایط، کشاورزان زودتر از موعد، اقدام به بهره‌برداری از چاه‌های کشاورزی می‌کنند.

وی یادآور شد: بر اساس بند ز ماده ۲۹ قانون توزیع عادلانه آب و ماده ۷ آئین‌نامه بهینه‌سازی مصرف آب کشاورزی، وزارت‌خانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی موظف به اعمال کاهش برداشت‌ها متناسب با شرایط خشکسالی هستند و این موضوع در قانون برنامه هفتم هم تاکید شده است.

فاضلی فارسانی با اشاره به استحصال سالانه ۵۵ تا ۶۰ میلیارد مترمکعب آب توسط بخش کشاورزی از منابع آب زیرزمینی اعم از چاه و چشمه و قنات یادآور شد: در شرایط خشکسالی باید برداشت آب از چاه‌های کشاورزی کاهش یابد، اما امروز عکس‌العمل متفاوت‌تری را با این شرایط شاهد هستیم به طوری که امروز با برداشت زودتر از موعد از سفره‌های آب زیرزمینی روبرو هستیم.

معاون حفاظت و بهره‌برداری و امور اجتماعی حوضه آبریز فلات مرکزی اظهار کرد: به طور کلی مصارف کشور از منابع آبی در مقایسه با طولانی مدت ۹۰ میلیارد مترمکعب است که ۸ میلیارد مترمکعب در بخش شرب و ۲ میلیارد مترمکعب در بخش صنعت استفاده می‌شود و مابقی در بخش کشاورزی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد که عدد بسیار بزرگی است.

وی با بیان اینکه میزان آبی که در بخش کشاورزی برداشت می‌شود ۲ برابر آب قابل برنامه‌ریزی است، ادامه داد: سطح آب زیرزمینی در سراسر کشور در حال افت قابل ملاحظه است و طول رودخانه‌ها نیز سال به سال کمتر می‌شود که اثرات و عوارض زیست محیطی را برای کشور به همراه دارد.

فاضلی فارسانی در ادامه برنامه‌ریزی برای بهینه‌سازی مصارف آب را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: در چنین شرایطی لازم و ضروری است که سطح تکنولوژی و راندمان آبیاری در کشاورزی ارتقا یابد و تبخیر در این بخش کاهش یا حذف شود که مستلزم محدودسازی سطح اراضی بدون کاهش قابل توجه تولید محصولات کشاورزی در فضای باز (رویکرد به کشت‌های گلخانه‌ای) است.

وی ضمن انتقاد از رواج کشت‌های تابستانه در بسیاری از دشت‌های کشور، تصریح کرد: هم اکنون بخش کشاورزی کشور به سمت کشت‌های تابستانه سوق یافته که موجب افزایش چشمگیر تلفات آب از طریق تبخیر شده است.

معاون حفاظت و بهره‌برداری و امور اجتماعی حوضه آبریز فلات مرکزی ابراز کرد: در قانون پنج‌ساله هفتم پیشرفت، باید ناترازی ۱۵ میلیارد مترمکعب آب از محل کاهش برداشت از منابع آبی برطرف شود در غیر این صورت آینده مطلوبی را متصور نخواهیم بود.

فاضلی اضافه کرد: از طرفی برداشت غیر مجاز علی‌رغم حجم برداشت کمتر نسبت به برداشت چاه‌های مجاز و همچنین توسعه سطوح کشت تشدید روند افت و یا خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها را به دنبال داشته است؛ برای مثال هم اکنون ۷۰ تا ۸۰ هزار چاه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه حفر شده که از این میان ۳۰ هزار حلقه چاه غیر مجاز هستند و سطح زیر کشت در این حوضه از ۲۰۰ هزار هکتار به ۶۰۰ هزار هکتار افزایش یافته که در نهایت با کاهش سطح آب دریاچه ارومیه و خشک شدن آن همراه شده است.

وی همچنین با انتقاد از توسعه صنایع پر آب طلب در فلات مرکزی، تصریح کرد: سرانه آب تجدیدپذیر در این بخش از سرزمین ۴۸۳ مترمکعب است در حالی که این حوضه در عمق بحران آب قرار دارند صنایع پر آب عمدتاً در این نواحی مستقر شده‌اند که فشار را بر سفره‌های آب زیرزمینی دوچندان می‌کنند در حالی که جانمایی آنان باید در کنار سواحل انجام می‌شد و صنعت جدیدی نباید اجازه استقرار یابد.

به گفته وی، بر اساس شاخص‌های بین‌المللی و منطقه‌ای سرانه مصرف آب باید کمتر از ۱۳۰۰ مترمکعب باشد و تنش آبی و کمتر از ۱۰۰۰ متر مکعب در بحران جای می‌گیرد.

معاون حفاظت و بهره‌برداری و امور اجتماعی حوضه آبریز فلات مرکزی همچنین به گسترش پدید فرونشست اشاره کرد و افزود: فرونشست بلای نوظهوری است که به موجب اقدامات بشر رخ داده و در حال گسترش است و در پی برداشت بی‌رویه و بیش از حد از منابع آب زیرزمینی این پدیده فراگیر شده است.

فاضلی فارسانی با بیان اینکه فرونشست در ۹۰ درصد دشت‌های کشور دیده می‌شود، یادآور شد: اخیراً در تهران طی سه سال گذشته به دلیل کمبود بارش و به منظور جبران ناترازی آب، حفر چاه‌ها سرعت گرفت که موجب تخلیه آبخوان‌ها شد و فرونشست در جنوب و جنوب غرب تهران تشدید شد.

وی به اثرات مخرب فرونشست اشاره و خاطرنشان کرد: فرونشست نفوذپذیری آبخوان‌ها را به شدت کاهش داده است و ضریب و توان ذخیره آبخوان را سلب می‌کند.

فاضلی تصریح کرد: بر این اساس اکنون اجرای برنامه سازگاری با کم آبی و طرح تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی در حال انجام است که موفقیت آن در گرو با همگرایی و ورود جدی همه بخشهای حاکمیتی بوده تنها راه کنترل فرونشست و حفظ سرزمین است.

مشاهده متن خبر در تارنمای اصلی