به گزارش عصر کشاورزی به نقل از ایسنا احمدرضا لاهیجان زاده صبح امروز در نشست مطبوعاتی که به مناسبت هفته محیط زیست در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، اظهارکرد: کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان، از دریای سرخ نیز برداشت آب دارند و اکنون کشورهایی مانند بحرین و امارات در حال برداشت از خلیج فارس هستند. در این میان کشور عمان نیز از دریای عمان برداشت انجام می‌دهد.
وی افزود: در جلسه‌ای که فکر می‌کنم بهمن‌ماه سال گذشته برگزار شد، موضوع آب‌شیرین‌کن‌ها در دستور کار قرار گرفت و اکنون این مسئله به یکی از محورهای حساسیت‌برانگیز بدل شده است. کشورهای منطقه نیز به‌شدت به دنبال ورود به این عرصه از طریق بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین و پیشرفته هستند.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد: در منطقه دریای سرخ حدود ۵۰ درصد ظرفیت آب‌شیرین‌سازی دنیا متمرکز شده است و خلیج فارس نیز سهم بالایی دارد اما ما در مقایسه با کشورهای عربی برداشت کمتری داریم. عددی که در افق تمام طرح‌ها پیش‌بینی شده، بسیار بالاتر از برداشت فعلی ماست.
وی با اشاره به وضعیت فعلی گفت: در حال حاضر عدد برداشت ما خیلی زیاد نیست. نیروگاه آب‌شیرین‌کن بندرعباس حدود ۵۰ هزار متر مکعب در روز برداشت دارد. هنوز در کشور برداشت آب به‌صورت متمرکز انجام نمی‌شود.
لاهیجان‌زاده در ادامه اظهارکرد: پروژه‌هایی برای اجرای طرح‌های آب‌شیرین‌کن در خلیج فارس پیشنهاد شده است. برآوردها نشان می‌دهد که با اجرای این پروژه‌ها، به عدد ۳ میلیون متر مکعب در روز خواهیم رسید.
با اشاره به اهمیت سواحل جنوبی کشور در توسعه آینده ایران گفت: توسعه دریامحور اکنون به عنوان یکی از سیاست‌های کلان کشور مطرح است که هم در سیاست‌های بیانیه‌محور ابلاغی سال ۱۴۰۲ از سوی مقام معظم رهبری آمده و هم در برنامه هفتم توسعه لحاظ شده است.
وی افزود: در حال حاضر بخش مهمی از راهبرد توسعه اقتصادی کشور بر مبنای دریا به‌ویژه سواحل جنوبی استوار شده است. از جمله موارد مهم در این زمینه، تأمین آب برای شهرهای جدید و طرح‌های توسعه‌ای در این مناطق است این در حالیست که کشور در مرکز و مناطق داخلی با بحران شدید آب مواجه است؛ بحرانی که نتیجه توسعه نامتوازن و تمرکز بی‌رویه بر مناطقی بدون ظرفیت کافی است.
لاهیجان‌زاده ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست حدود چهار تا پنج سال پیش نسبت به انتقال آب به مرکز ایران هشدار داده بود و مطالعات گسترده‌ای را در سواحل آغاز کردیم تا اطمینان حاصل شود که کمترین آسیب به کیفیت زیست‌محیطی دریا وارد می‌شود.
وی با تأکید بر لزوم مراقبت از اکوسیستم خلیج فارس گفت: خلیج فارس یک دریای نیمه‌بسته است که تنها راه تبادل آبی آن از طریق تنگه هرمز و دریای عمان است، آن هم با گردش آب حدوداً هفت‌ساله بنابراین ظرفیت زیستی آن محدود است و باید از اجرای پروژه‌های بزرگ‌مقیاس آب‌شیرین‌کن در این منطقه پرهیز شود.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: نخستین اقدام سازمان، توقف صدور مجوز برای پروژه‌های بزرگ‌مقیاس در خلیج فارس بود. دوم آنکه استانداردهای بسیار دقیق، سختگیرانه و علمی در زمینه استفاده از آب دریا برای شیرین‌سازی تدوین و اعمال شد. سوم اینکه استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها فقط برای مصارف صنعتی مجاز شمرده شده است تا از فشار بر منابع آب شیرین کشور کاسته شود.
لاهیجان‌زاده همچنین گفت: هم‌اکنون تمامی درخواست‌ها برای استفاده از آب دریا در قالب مطالعات معماری پهنه‌بندی شده‌اند و فقط در مناطقی که کمترین اثرگذاری محیط زیستی را داشته باشند، اجازه فعالیت داده می‌شود. در مناطق همچون دریای عمان که ظرفیت‌پذیری بیشتری دارند، امکان اجرای طرح‌ها با رعایت ملاحظات زیست‌محیطی فراهم است.
وی هشدار داد: گرچه استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها ضروری است اما باید با دقت و نظارت شدید انجام شود چراکه به هر حال این فناوری تأثیراتی بر اکوسیستم دریایی خواهد داشت و نباید بدون ضابطه گسترش یابد.
لاهیجان‌زاده ادامه داد: با اجرای طرح‌های برداشت آب از خلیج فارس، شاهد نوعی لرزش و تغییرات در جریان‌های آبی این پهنه آبی خواهیم بود که این جریان تا ارغوان آبادان امتداد می‌یابد و مجدداً به خلیج فارس بازمی‌گردد.
وی با اشاره به وضعیت جریانات آبی در تنگه هرمز و مناطق شرقی‌تر اظهارکرد: برآوردها و پیش‌بینی‌های ما نشان می‌دهد که حتی پس از منطقه چابهار و حرکت جریان‌ها به سمت اقیانوس، تغییرات قابل توجهی نخواهیم داشت. در آن محدوده، فاصله جغرافیایی بسیار کم و عمق آب در حدود ۵۰۰ متر است که در مقایسه با مناطق دیگر بسیار ناچیز محسوب می‌شود.
لاهیجان‌زاده تأکید کرد: در بخش اقیانوسی، تأثیرگذاری ناشی از این پروژه‌ها بسیار محدود و ناچیز خواهد بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که پس از گذشت چهار ماه از اجرای طرح‌ها، اثر محسوسی در آن بخش از اقیانوس مشاهده نشده است و انتظار داریم در ادامه نیز این تأثیر محدود باقی بماند.
خشک بودن تالاب‌ها نشان‌دهنده مدیریت نادرست منابع آبی کشور است
هم‌زمان با روز جهانی اقیانوس‌ها، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، به بیان نگرانی‌های جدی در خصوص وضعیت منابع آبی و زیست‌بوم‌های آبی کشور پرداخت.
لاهیجان‌زاده گفت: ۸ ژوئن، روز جهانی اقیانوس‌ها نام‌گذاری شده و به همین دلیل ما در هفته محیط زیست، امروز را به معاونت محیط زیست دریایی اختصاص دادیم. این انتخاب به دلیل سنخیتی است که میان فعالیت‌های ما و مناسبت جهانی امروز وجود دارد.
وی در ادامه با اشاره به یکی از سوالات مطرح‌شده در نشست تأکید کرد: مسأله تبدیل منابع آبی کشور به کامیون‌هایی که فقط مصرف می‌کنند، یکی از طبقات نادیده‌گرفته شده در نظام تصمیم‌گیری ماست. اگر ما ۳۰ سال پیش هشدار می‌دادیم و درباره پروژه‌هایی که منجر به توسعه بی‌رویه کشاورزی و گسیختگی در نظام توسعه صنعتی ایران می‌شوند صحبت می‌کردیم، شاید امروز شاهد چنین بحران‌هایی نبودیم.
وی افزود: در آن زمان هیچ‌گونه پذیرشی در جامعه و میان تصمیم‌گیران برای این موضوع وجود نداشت زیرا تصور عمومی این بود که منابع آبی، به‌ویژه منابع زیرزمینی، پایان‌ناپذیر هستند. این دیدگاه موجب شد که برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی صورت گیرد، بدون آنکه به پیوستگی آن‌ها با تالاب‌ها و منابع سطحی توجه شود.
لاهیجان‌زاده با اشاره به معکوس شدن چرخه طبیعی آب در کشور گفت: در گذشته، تغذیه سفره‌های زیرزمینی از طریق تالاب‌ها و جریان‌های سطحی در زمان‌های پرآبی انجام می‌شد.اما امروز به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، این چرخه برعکس شده است و تالاب‌ها عملاً به منبع برداشت آب تبدیل شده‌اند.
وی با اشاره به بازدید اخیر خود از تالاب پریشان خاطرنشان کرد: در این منطقه، ۴۹۰ حلقه چاه غیرمجاز فعال هستند و این تعداد چاه باعث شده که هر آبی که وارد تالاب می‌شود، به سرعت تخلیه شود حتی اگر آب سطحی هم به سمت مزارع هدایت نشود، همچنان سفره‌های زیرزمینی آن را جذب می‌کنند و تالاب خشک باقی می‌ماند.
لاهیجان‌زاده با اشاره به تغییر کاربری زمین‌های دیم به آبی در حوزه این تالاب گفت: هرچه که از منابع آبی برداشت می‌شود، از نیاز واقعی منطقه کم می‌کند. اگر در یک حوضه آبریز مدیریت صحیحی وجود داشته باشد، تالاب آن خشک نخواهد بود. خشک بودن تالاب‌ها نشانه‌ای روشن از نبود مدیریت صحیح در حوزه منابع آبی است.
وی در ادامه به تبعات گسترش پدیده گرد و غبار اشاره کرد و گفت: بر اساس مطالعات سال ۱۳۹۸، حدود ۴۵۰ هزار هکتار از اراضی کشور مستعد تبدیل شدن به کانون‌های گرد و غبار هستند و این عدد می‌تواند در تابستان، با تشدید گرما و کاهش رطوبت خاک، تا ۱ میلیون و ۴۵۰ هزار هکتار نیز افزایش یابد.
لاهیجان‌زاده هشدار داد: این وضعیت می‌تواند به فجایعی همانند دهه ۹۰ در خوزستان منجر شود که گرد و غبار شدید، علاوه بر خسارات زیست‌محیطی، مسائل اجتماعی و امنیتی از جمله مهاجرت‌های گسترده را به دنبال داشت. به عنوان نمونه در آن سال‌ها بیش از ۱۰ هزار درخواست انتقال از سوی معلمان برای خروج از خوزستان ثبت شد.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه به وضعیت بحرانی دیگر تالاب‌های کشور اشاره کرد و گفت: در تالاب هامون و جازموریان نیز وضعیت به همین اندازه نگران‌کننده است. متأسفانه بخش زیادی از تالاب‌ها در کشور خشک شده‌اند و برخی از آن‌ها بالاترین درصد آسیب را به خود اختصاص داده‌اند.
لاهیجان‌زاده اضافه کرد: این شرایط به روشنی نشان می‌دهد که اگر مدیریت یکپارچه منابع آبی اعمال نشود، بحران‌های محیط زیستی به بحران‌های اجتماعی، امنیتی و اقتصادی تبدیل خواهند شد. اکنون زمان آن است که به‌طور جدی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای نجات تالاب‌ها و منابع آبی کشور انجام شود.
کاهش بی‌سابقه سطح دریای خزر، تهدید جدی تالاب‌های مازندران
لاهیجان‌زاده، با اشاره به وضعیت بحرانی کاهش سطح دریای خزر گفت: منطقه گرگان که در استان مازندران واقع شده و حدود ۵۲ هزار هکتار مساحت دارد، به دریای خزر متصل است و تقریباً ۴۰۰۰ هکتار از این عرصه باید به طور طبیعی آبگیری شود. ما بر اساس همین عدد، نسبت آبگیری این منطقه را اندازه‌گیری کرده‌ایم که در حدود ۴۶ تا ۵۰ درصد است.
وی افزود: روند کاهش سطح آب دریای خزر از سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز شده و تا سال ۲۰۲۱، کاهش سالانه سطح آب دریا به طور متوسط بین ۶ تا ۷ سانتی‌متر بوده است اما از سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴، این روند شدت گرفته و میزان کاهش سطح آب به حدود ۲۰ سانتی‌متر در سال رسیده است که عدد قابل توجهی است.
لاهیجان‌زاده در توضیح این وضعیت، از حضور خود در اجلاسی در کشور روسیه خبر داد که دو هفته پیش برگزار شده بود. در این اجلاس، محققان برجسته‌ای از کشورهای روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان حضور داشتند و نتایج مطالعات خود درباره دریای خزر را ارائه دادند. بر اساس این مطالعات، پیش‌بینی شده است که روند کاهش سطح آب دریای خزر حداقل تا ۱۰ تا ۱۵ سال آینده با همین شدت ادامه خواهد داشت. پس از آن، کاهش سطح آب به صورت آهسته‌تر ادامه پیدا خواهد کرد، اما هنوز پسروی آب تا حدود ۲۵ سال آینده محتمل است.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد: تمامی سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای مدیریت سواحل دریای خزر باید بر پایه این آینده‌نگری باشد.
وی هشدار داد: یکی از مهم‌ترین پیامدهای این کاهش سطح آب، آسیب شدید به تالاب‌های ساحلی استان مازندران است که بخش زیادی از آن‌ها با اتصال به دریای خزر، حیات خود را حفظ می‌کنند.
مدیریت موفق بحران محیط زیستی حادثه بندرعباس
لاهیجان‌زاده در خصوص حادثه بندرعباس توضیحاتی ارائه داد و گفت: حادثه‌ای در بندرعباس رخ داد که متأسفانه تعدادی از هموطنان عزیزمان را از دست دادیم. این نوع حوادث همواره محیطی بسیار حساس ایجاد می‌کند و باعث بروز مسائل و مشکلاتی از جمله خسارت‌های محیط زیستی می‌شود.
وی ادامه داد: زمانی که حادثه اتفاق افتاد، بلافاصله با مدیرکل استان تماس گرفتم و نیم ساعت پس از آن، به همکاران در استان اعلام شد که تمام نیروها بسیج شوند و در محل حاضر شوند تا از ورود آلودگی به دریا جلوگیری کنند. بعد از ظهر همان روز از آقای فداکار درخواست کردم که سریعاً به استان هرمزگان بیایند و در محل حضور داشته باشند. استاندار هرمزگان نیز واقعاً پای کار بود و همراه با تیم‌های ما از تهران به بندرعباس رفتند.
لاهیجان‌زاده افزود: در بندرعباس سه جلسه مهم در استانداری و سازمان بنادر برگزار و مدیریت بحران فعال شد. تمامی موارد مهم مورد نظر ما مصوب شد و تیم‌های عملیاتی تشکیل شدند. کانال انتقال‌دهنده آلودگی دریا در سه نقطه مسدود شد و خوشبختانه حتی یک قطره از حجم بالای آلودگی به دریا نرسید، به ویژه در شرایطی که آتشفشان‌هایی که آب آلوده را به دریا می‌ریختند، امکان نفوذ داشت.
وی اضافه کرد: پسماندهای تولید شده پس از حادثه به دقت طبقه‌بندی شدند و اقدامات گسترده‌ای برای مدیریت آن‌ها انجام شد. این اقدامات شامل هماهنگی با شهرداری برای انتقال پسماندها و تشکیل ستاد مدیریت بحران بود.
لاهیجان‌زاده تأکید کرد: گزارش کاملی از این اقدامات به رئیس‌جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست ارسال شده است و به دلیل حضور شبانه‌روزی و تلاش‌های گسترده تیم محیط زیست در محل حادثه، آسیب‌های محیط زیستی دریایی تقریباً به صفر رسید.
به گزارش روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، لاهیجان‌زاده در پایان گفت: این حادثه هرچند خسارت‌بار بود، اما مدیریت بحران و واکنش سریع تیم‌های محیط زیستی تجربه موفقی بود که نشان داد چگونه می‌توان خسارت‌های زیست‌محیطی را به حداقل رساند.
انتهای پیام
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰