داستان ضرب المثل کلک کسی را کندن چگونه بوجود آمد

کلَک آتشدان گلی و سفالین است که آهنگران از آن برای سرخ کردن فلزات استفاده می‌کردند تا بتوانند آهن و فلز گداخته را در روی سندان و زیر چکش به هر شکلی که بخواهند در بیاورند.

کَلَک به شکل گلدان های معمولی ساخته می‌شد و در زیر آن سوراخی داشت که لوله دمیدن را از زیر زمین به آن متصل می‌کردند. آن گاه در داخل مقداری آتش و بر روی آن زغال سنگ یا زغال چوب می‌ریختند و با تلمبه مخصوصی از زیر کلک به آن می‌دمیدند تا زغال‌ها کاملاً سرخ شود.

سپس آهن مورد نظر را در درون آتش می‌گذاشتند و باز هم به شدت می‌دمیدند تا آهن نیز گداخته شده به شکل آتش درآید و از آن تیشه و داس و تبر و بیل و کلنگ و انبر و غیره بسازند.

داستان ضرب المثل کلک کسی را کندن

جوگی‌ها قبایل سیاری بودند که به صورت چادرنشینی زندگی می‌کردند و به تناسب فصل به روستاهای ییلاقی و قشلاقی می‌رفتند و در خارج از آبادی‌ها چادر می‌زدند.

اگرچه هر یک از خانواده‌های جوگی چند رأس اسب و الاغ و گوسفند داشتند ولی حرفه اصلی آنها آهنگری بود که چون در خارج از روستاها چادر می‌زدند، پس از نصب چادرها اولین کارشان این بود که زمین جلوی چادر را کنده و کَلَک را نصب می‌کردند.

در حقیقت کَلَک اساس کار جوگی‌ها و آهنگرهاست تا بدان وسیله به ساختن احتیاجات فلزی روستائیان بپردازند. وقتی جوگی‌ها کَلَک را بکنند یعنی از زمین دربیاورند دال بر این است که می‌خواهند از آن منطقه کوچ کنند و به جای دیگر بروند.

برخی از جوگی‌ها شب‌ها که هوا تاریک می‌شد و سکنه دهات و روستاها در خانه‌های خویش خواب بودند، در دل شب به همان روستاها و روستاهای مجاور می‌رفتند و دستبرد می‌زدند.

مردان جوگی اسب و گاو می‌دزدند و شبانه به وسیله ایادی خویش حیوانات مسروقه را به نقاط دور دست می‌فرستند و به قیمت نازل می‌فروشند. زنان‌شان هم مشغول فال‌گیری یا کف‌بینی می‌شدند.

همین مسائل موجب می‌شد که بعضی مواقع بین روستاییان و جوگی‌ها اختلاف بروز کند و گهگاه به منازعه و زد و خورد منتهی می‌شد.

در این موقع کشاورزان قبل از هر کاری جلوی چادر جوگی می‌رفتند و کَلَکش را می‌کندند و به دور می‌انداختند. وقتی کَلَک کنده شد جوگی مجبور می‌شد اثاث و زندگی را جمع و به جای دیگر کوچ کند.

به همین خاطر عبارت «کلک کسی را کندن» به صورت ضرب‌المثل درآمده است و موقعی به کار می‌رود که شخصی را از بین برده، از جایی که در آن کار می‌کرده اخراج کرده باشند یا از صحنه حذف کرده باشند. در چنین موارد و نظایر آن گفته می‌شود: «بالاخره کَلَکش را کندند.»