دانشمند شهیدی که کلاس درس فیزیک را با اشعار حافظ آغاز می‌کرد

۱۰:۵۰ – ۲۶ تیر ۱۴۰۴

عصر کشاورزی – شهید منصور عسکری ۱۳ خرداد ۱۳۳۷ در تهران به دنیا آمد. تحصیلات خود را تا انتهای دوره متوسطه در تهران و در دبیرستان البرز در رشته ریاضی فیزیک به اتمام رساند. ضریب هوشی بسیار بالایی داشت و از کودکی به دلیل هوش بالا زبانزد بود. پس از اخذ دیپلم جهت ادامه تحصیل به دانشگاه شیراز رفت و مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در این دانشگاه به همراه شهید مسعود علی‌محمدی در رشته فیزیک، گرایش هسته‌ای، با معدل الف گذراند.

در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی و هم‌زمان با انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها، به عنوان رئیس هیئت ۷ نفره در کامیروز شیراز در خدمت به کشور مشغول شد.

او در دوران هشت‌ساله دفاع مقدس مدتی در جبهه‌های جنگ حضور داشت و از پیشکسوتان دفاع مقدس بود. پس از دوران جنگ با آنکه دانشگاه‌های مختلف کشور از جمله دانشگاه شیراز و دانشگاه تهران به دنبال استخدام دکتر عسکری به عنوان عضو هیئت علمی بودند، اما او این درخواست‌ها را نپذیرفت و با توجه به علاقه وافری که به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی داشت، پس از اخذ مدرک کارشناسی ارشد در سال ۶۳ به عضویت رسمی سپاه درآمد.

عسکری دکترای خود را از دانشگاه امیرکبیر در رشته مهندسی هسته‌ای اخذ کرد. موضوع رساله دکتری او «طراحی و ساخت لایه‌های محافظ پرتویی برای تابش‌های گاما با کاربرد پرتو پزشکی» بود که توانست این محصول را به‌صورت صنعتی تولید کند. همچنین مقالات مختلفی در این زمینه در نشریات معتبر علمی به چاپ رساند.

با تأسیس دانشگاه جامع امام حسین (ع) در سال ۱۳۶۸ عسکری به همراه شهیدان فریدون عباسی و محسن فخری‌زاده، به عضویت هیئت علمی دانشگاه امام حسین (ع) درآمد و گروه فیزیک این دانشگاه را بنیان گذاشت. عسکری در دانشگاه امام حسین (ع) دروسی مانند مکانیک کوانتومی، مکانیک تحلیلی، فیزیک هسته‌ای، آشکارسازی تابش‌های هسته‌ای و حتی درس الکترومغناطیس تدریس می‌کرد. او عضو هیئت علمی مرکز علم و فناوری فیزیک دانشگاه جامع امام حسین (ع) و مسئول مرکز فلسفه علوم طبیعی دانشگاه بود.

عسکری به اتفاق شهید فریدون عباسی و شهید محسن فخری‌زاده مؤسسه انستیتو فیزیک کاربردی را تأسیس کردند. این انستیتو هسته اولیه شکل‌گیری «سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی» یا «سپند» شد. وی پروژه‌های مختلفی را در سپند مدیریت و راهبری کرد. یکی از این پروژه‌ها، پروژه «ساخت حفاظ‌های پرتویی» بود. همچنین وی در زمینه حفاظ‌های مختلف هسته‌ای، الاستومرها و موضوعات مرتبط با میدان‌های آمیخته نوترون-گاما و میدان‌های نوترونی، فعالیت داشت.

عسکری به همراه شهیدان مجید شهریاری و فریدون عباسی از بنیان‌گذاران انجمن هسته‌ای ایران بودند و در زمینه گسترش دانش هسته‌ای در میان دانشگاه‌های مختلف کشور نقش اساسی ایفا کردند. وی همینطور در کنار شهید مسعود علی‌محمدی در ساخت تی‌ال‌دی‌ها یا ترمولومینسانس دتکتورها فعالیت داشت و این دو شهید بزرگوار با کمک یکدیگر توانستند در بحث آشکارسازی تابش‌های هسته‌ای بسیار مثمر ثمر واقع شوند.

عسکری در مقطعی از زندگی خود با شهید مجید شهریاری در پروژه‌های مختلف هسته‌ای فعالیت داشت. یکی از پروژه‌های مشترک عسکری و شهریاری، ساخت لول‌مترهای هسته‌ای بود. این لول‌مترها در اندازه‌گیری سطح سیالات در حوزه نفت و گاز، پالایش و پتروشیمی بیشترین کاربرد را دارند. عسکری و شهریاری توانستند دانش تولید لول‌مترهای هسته‌ای را در ایران به شکل کامل بومی سازند.

وی به عنوان کارشناس و متخصص حوزه هسته‌ای و همکار در مجموعه تحقیقاتی وزارت دفاع، پروژه‌های مختلفی را مدیریت و راهنمایی کرده بود و دارای ویژگی‌های خاص بود. عسکری در مقام نماینده وزیر دفاع در شورای عالی امنیت ملی مشغول به فعالیت بود. هر زمان کشور با بن‌بست فکری و گره‌های کور مواجه می‌شد، به ویژه موضوعات مرتبط با مشکلات کشور در حوزه دیپلماسی هسته‌ای، عسکری با بهره‌گیری از فکر باز و خارق‌العاده خود، گره‌گشای مشکلات در زمینه‌های مختلف بود.

عسکری مسلط به زبان‌های انگلیسی، روسی و فرانسه و درحال یادگیری زبان‌های چینی و عبری بود. وی دانشجویان زیادی را در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری هدایت و راهنمایی کرده بود و تولید مقالات بسیار زیادی در حوزه‌های تخصصی هسته‌ای، به ویژه حوزه دیفکشن تابش‌های هسته‌ای، مدیریت و راهبری کرده و توانسته بود بیشتر این مقالات را در ژورنال‌هایی با سطح کیفی Q۱ به چاپ برساند.

وی علاوه بر سطح علمی بسیار بالای خود، برای دانشجویانش به معنای واقعی کلمه معلم بود و در زمینه تعلیم و تربیت نیز دانشجویانش را هدایت می‌کرد. کلامش شیوا و نافذ بود. در کلاس‌هایی که تدریس می‌کرد، دانشجویان بسیاری در کلاس‌های او برای بهره‌گیری از دانش و شخصیتش به شکل مستمع آزاد شرکت می‌کردند.

عسکری اخلاق و رفتار ویژه‌ای داشت. تقریباً هر دوشنبه و پنج‌شنبه و همینطور ماه‌های رجب و شعبان روزه بود. اهل نماز اول وقت بود. جمله معروفی داشت: «به نماز نگویید کار دارم، به کار بگویید وقت نماز است.» به‌محض آنکه صدای اذان را می‌شنید، در هر حالی که بود، آستین پیراهنش را بالا می‌زد، وضو می‌گرفت، نماز را اقامه می‌کرد و اطرافیان را نیز به نماز اول وقت توصیه می‌کرد. به شعر و ادبیات بسیار علاقمند بود. بسیاری از اشعار حافظ و سعدی و همچنین اشعار معاصر را از حفظ بود و برای دانشجویانش از این اشعار بهره می‌برد.

از دیگر خصوصیات عسکری علاقه‌مندی‌اش به ورزش بود. در کنار مشغله‌ها و گرفتاری‌های فراوان خود، ورزش را فراموش نمی‌کرد. اهل فوتبال بود و بسیار خوش‌فکر و باتکنیک بازی می‌کرد. پست تخصصی او در فوتبال فوروارد بود و با خوش‌فکری و موقعیت‌شناسی خود معمولاً از تک موقعیت‌ها به بهترین نحو ممکن استفاده می‌کرد.

نظم، پشتکار، خوش‌فکری و دقت بسیار فراوان عسکری در کارها زبانزد بود. فعالیت‌های علمی خود را با دقت و با وسواس بسیار خوب انجام می‌داد. هر زمان سازمان سپند با بن‌بست فکری برخورد می‌کرد و نیاز به فردی بود که سازمان را از این بن‌بست خارج کند، نام دکتر عسکری اولین نامی بود که به ذهن مسئولان متبادر می‌شد.

عسکری دو دختر و دو نوه داشت. در حمله جنایتکارانه رژیم صهیونیستی در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ به منزل مسکونی عسکری، همسرش معصومه یوسفی که از معلمان بازنشسته درس زیست‌شناسی دبیرستان‌های تهران بود و یکی از دخترانش، مرضیه عسکری که فوق تخصص نوزادان بود، به همراه دخترش زهرا برزگر، به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.

منبع: مهر