تهدید خرد شدن اراضی کشاورزی؛ مانع بزرگ توسعه پایدار و امنیت غذایی ایران

عصرکشاورزی – زمین‌های کشاورزی، نقطه آغاز تامین امنیت غذایی هر کشوری هستند، اما پدیده خرد شدن و پراکندگی اراضی، کشاورزی ایران را با تهدیدی جدی روبه‌رو کرده است. این روند نه تنها تولید مواد غذایی را کاهش می‌دهد که پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی گسترده‌ای در پی دارد. امید می‌رود با اجرای قانون یکپارچه‌سازی، بهره‌وری منابع آب و خاک کشور به طور چشمگیری افزایش یابد.

زمین‌های کشاورزی اساس تامین غذای جامعه و پایه توسعه اقتصادی و اجتماعی هر کشور محسوب می‌شوند. در ایران اما خرد شدن و پراکندگی اراضی، به واسطه اجرای ناقص اصلاحات ارضی، رشد سریع شهرنشینی و تاثیر قانون وراثت به یکی از جدی‌ترین تهدیدها برای تحقق امنیت پایدار غذایی تبدیل شده است. این رویه، باعث نگرانی فعالان بخش کشاورزی و دست‌اندرکاران صنایع غذایی شده است.

بر اساس داده‌های رسمی و تحلیل‌های کارشناسان، پدیده خردی و پراکندگی زمین‌ها از مهم‌ترین موانع پیش‌روی توسعه پایدار کشاورزی و تامین امنیت غذایی در کشور است. مشکلات اقتصادی نظیر کاهش صرفه مقیاس، غیر اقتصادی شدن بهره‌برداری از اراضی کوچک، افزایش معاملات سوداگری زمین و اتلاف نیروی انسانی در رفت و آمدهای بین قطعات پراکنده، از جمله پیامدهای مستقیم این معضل است. همچنین، تغییر کاربری اراضی کشاورزی و کاهش راندمان مصرف آب به عنوان دو بحران مهم، مستقیماً با کوچک شدن اراضی پیوند خورده‌اند. این دغدغه به ویژه در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه‌خشک ایران که مدیریت منابع آب بحرانی است، اهمیت ویژه‌ای دارد و تهدیدی جدی برای آینده کشاورزی کشور به شمار می‌رود.

از منظر اجتماعی و سیاسی، پیامدهای پراکندگی اراضی محدود به کاهش تولید نیست، بلکه معیشت کشاورزان و امنیت شغلی آنها نیز تحت‌الشعاع قرار گرفته و مهاجرت روستاییان به شهرها روندی صعودی یافته است. استمرار این وضعیت می‌تواند امنیت غذایی و معیشت جمعیت قابل توجهی از کشور را با خطر مواجه کند.

در پاسخ به این چالش، سیاستگذاران و مسئولان حوزه کشاورزی تلاش کرده‌اند تا با وضع و اجرای قانون یکپارچه‌سازی اراضی، مانع از ادامه روند خرد شدن زمین‌های کشاورزی شوند. کارشناسان امیدوارند که با اجرای کامل این قانون، نه تنها پایداری تولید و بهره‌برداری از منابع آب و خاک افزایش یابد، بلکه زمینه مدیریت بهینه مزارع و ارتقای بهره‌وری نیز در سراسر کشور فراهم شود. اجرای موفق این سیاست می‌تواند مقدمه‌ای برای جهش دوباره کشاورزی ایران و تامین امنیت غذایی پایدار در آینده باشد.